Het ritueel van een lijkwade

Wat is een lijkwade? Een lijkwade is een alternatief voor een kist dat de afgelopen jaren steeds bekender is geworden. Sinds 1991 is het al niet meer verplicht om in een kist te worden begraven. Het is sindsdien toegestaan om een overledene, gewikkeld in een wade, op een opbaarplank te leggen. Dit mag zowel bij een begrafenis als bij een crematie, en uiteraard ook bij een opbaring thuis. Het prettige van een wade als alternatief voor een kist is dat een zachte wade veel meer uitnodigt tot toenadering dan de houten randen van een kist.

Het omwikkelen van een wade is een makkelijk uit te voeren handeling. Voor nabestaanden kan het zelf inwikkelen van een dierbare een troostende ervaring zijn. De handeling wordt vaak als een bijzonder afscheidsritueel beleefd. Slag voor slag dekt een groep van naaste dierbaren de overledene toe. Zo worden zowel de overledene, als de nabestaanden voorbereid op het laatste afscheid. Tijdens deze handeling kunnen er ook persoonlijke aandenkens of bloemen in de wade worden gelegd.

Lijkwaden zijn er van verschillende materialen, de meest duurzame varianten zijn gemaakt van hennep, bamboe, wol en linnen, elk met hun eigen uitstraling en karakter. De manier van vouwen blijft vaak hetzelfde. Vaak wordt gekozen voor een lichte katoenen stof, maar er zijn veel alternatieven. Wanneer de overleden zich meestal kleedde in een spijkerbroek, kan de familie ook kiezen voor een stoere spijkerstof als lijkwade.

Een lijkwade kan gebruikt worden in combinatie met een kist, maar kan in combinatie met een draagbaar de kist ook volledig vervangen. De draagbaar kan van verschillende materialen gemaakt zijn. Denk aan populierenhout, maar ook een baar van beukenhout of wilgentenen is mogelijk. Wanneer gebruik gemaakt wordt van natuurlijke materialen, is een lijkwade ook zeer geschikt voor begraving op een Natuurbegraafplaats.

Voor veel mensen is het gebruik van een lijkwade ‘nieuw’. Hoewel het al sinds 1991 in de Wet op de Lijkbeschouwing is opgenomen als toegestane wijze van lijkomhulsel, heeft menigeen er nog geen persoonlijke ervaring mee. Ook ik had tot voor kort nog nooit een overledene in en lijkwade gezien. In eerste instantie bestaat er vaak een angst voor het onbekende. Maar zowel bij mijzelf als bij de familie was er achteraf een volkomen voldaan gevoel. Het werd een prachtig ritueel.

Een soortgelijke ervaring kwam ik op internet tegen:
(Bron: De Standaard -België- 2 november 2016)

‘We waren er eerst niet voor. Mijn vader was altijd “een speciale” en dat hij dit wou, dachten we, was toch weer “om speciaal te doen”.’ Maar dat gevoel keerde: ‘Omdat hij gecremeerd zou worden, moest er wettelijk ook een plank onder het lichaam komen. Die had hij vooraf al besteld bij een vriend, die ze zelf zou maken. Zo’n plank moet verplicht een ietwat opstaande rand hebben aan het voeteinde. Daardoor zag het er een beetje als een bootje uit. Mijn vader was een reiziger. Hij was ook met de fiets naar Compostela geweest. Toen hij daar lag, in die wade, op de plank, op zijn boot, was het als een pelgrim die zijn laatste reis ging maken. Het klopte.’ ‘Voor de inwikkeling zelf waren we zenuwachtig. Omdat niemand er hier ervaring mee had, hebben we het niet gedaan zoals het eigenlijk moet, dus niet elke dag een stukje, maar toch alles op de laatste dag. Mijn broer en ik, drie zussen van mijn vader en een goede vriendin. Het was intens. We legden hem in die wade en zagen hem plooi na plooi verdwijnen. We begonnen met de stoflapjes aan zijn voeten, tot op het einde alleen nog zijn gezicht vrij was. Op dat moment was dat beeld van de pelgrim heel sterk. We hebben zijn gezicht toegedekt en hem naar de auto gedragen, allemaal samen. Dat was heel erg menselijk.’

La Luna Uitvaart heeft zich bewust niet gespecialiseerd in een bepaalde type uitvaarten, zoals duurzame of juist exclusieve uitvaarten. Ik zie het als uitdaging om bij iedere familie juist datgene te vinden wat bij hun past. Of dat nou een eikenhouten kist is, een glimmende roze gespoten strakke kist of een wilgentenen baar met een bamboe lijkwade, de keuze is niet aan mij, maar altijd aan de familie!