Leeftijd zegt helemaal niets

Het is jaren geleden, dat ik mijn beide opa’s en oma’s verloor, slechts een paar jaar na elkaar. Allevier waren ze begin tachtig en “klaar” voor hun laatste reis. Ik zie mijn oma nog zitten. In haar synthetische jurk, het haar zo wit als sneeuw, zachte handen en met een lief, maar vermoeid gezicht. Ze was klaar met het leven. Het was zwaar geweest. Armoede, veel kinderen, een moeizaam huwelijk en nog heel veel meer problemen. Het was genoeg geweest, ze was op.

Mijn opa van de andere kant was ook moe, door zijn ziekte in de laatste jaren en door het zware leven dat hij als tuinder geleefd had. Altijd buiten aan het werk, met zijn handen in de aarde. De sporen op handen en gezicht achterlatend. En vermoeid van het samenzijn met zijn veeleisende vrouw en het opvoeden van een zestal kinderen. Ook voor hem was het leven mooi geweest en hij gaf zich over aan het naderende einde.

Hoe anders was de situatie van de man wiens familie ik onlangs mocht begeleiden? Ook hij had inmiddels de respectabele leeftijd van 80 bereikt. Maar daar liep hij niet mee te koop. Sterker nog, hij vertelde zijn leeftijd liever niet als ernaar gevraagd werd. “Anders werd je direct in een hokje geplaatst”, zo meende hij. Hij voelde zich namelijk nog lang geen 80. Hij was  actief in allerlei verenigingen en clubs, sportte met regelmaat en ging nog alle dagen naar de zaak. Loslaten en genieten van je rust? Dat was helemaal niet nodig. Rust vond hij voor even prima in hun Spaanse onderkomen waar de zon zijn huid mooi kleurde. Maar een paar weekjes was lang genoeg, dan moest hij toch echt naar huis omdat hij nog zoveel te doen had. Was deze man ook “klaar om dood te gaan”? Zeker niet, nog lang niet! Maar toch bleek zijn tijd gekomen.

Mensen zijn vaak geneigd het verdriet na het overlijden van mensen te kwalificeren. Een jonger iemand is “erger” dan een ouder iemand. Die heeft immers zijn leven al achter de rug? Die jonge vrouw had nog een leven voor zich. En een kind verliezen? “Dat is het ergste dat je kan overkomen”, hoor je mensen vaak zeggen.

Ik ben van mening dat we die kwalificatie achterwege moeten laten en een overlijdenssituatie los van een andere zouden moeten bekijken. Natuurlijk is het overlijden van een kind vreselijk en draag je dit verlies je leven lang met je mee. Maar mogen wij oordelen dat het verdriet van de 80-jarige vrouw die haar man verliest, na jarenlang met elkaar een eenheid te hebben gevormd, “minder erg” is?

Bij een kind dat sterft, verlies je zijn toekomst, maar bij een ouder iemand verlies je zijn verleden.

Het is geen kwestie van erger of minder erg, we hoeven niet te oordelen. Laten we ieders verdriet respecteren, mensen troosten door werkelijk te luisteren en er voor elkaar te zijn.

Ik moet hierbij denken aan de uitspraak: “Rouw is de achterkant van liefde.” Je treurt pas om een verlies van iemand als je van iemand gehouden hebt. Zonder liefde, geen rouw. Zo is het.

En leeftijd? Leeftijd is naar mijn mening hierbij niet van belang.

 

Foto winterlucht: Afscheidsfotograaf Rob de Joode